Φράγκοι, Ενετοί και Καταλανοί στην Κεντρική Ελλάδα

Η Εύβοια, ένα «μωσαϊκό» κατοίκων
Μετά το 1204 και τη διάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, οι λατίνοι κατακτητές φέρνουν στο νησί το θεσμό της φεουδαρχίας. Έτσι, το νησί διαιρείται σε τρία μεγάλα φέουδα, τα τριτημόρια (Νότια, Βόρεια, Κεντρική Εύβοια), τα οποία υποδιαιρούνται σε μικρότερα και διοικούνται από τους τριτημόριους (terzieri). Στις πόλεις της Εύβοιας και ειδικότερα στη Χαλκίδα αυξάνεται ο αριθμός των κατοίκων από τη Δύση, κυρίως Βενετών και Λομβαρδών εμπόρων καθώς και τυχοδιωκτών, που κατοικούν σε δικές τους συνοικίες. Η εποχή συνταράσσεται από συνεχείς έριδες και διεκδικήσεις ανάμεσα στους κυριάρχους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ιππότη Λικάριου, που οδήγησε τις δυνάμεις του εναντίον των άλλων φεουδαρχών. Τους δύο αιώνες που ακολουθούν η Βενετία βαθμιαία εξαπλώνει τον έλεγχό της στο νησί, μέχρι το 1390 οπότε ολόκληρη η Εύβοια διοικείται από τον εκπρόσωπο της Γαληνοτάτης, τον Βάϊλο. Η Κάρυστος για μικρό χρονικό διάστημα τον 14ο αιώνα (1318-1366) εντάσσεται στο καταλανικό δουκάτο των Αθηνών. Η πολυπολιτισμικότητα αποτελεί χαρακτηριστικό της πόλης του Negroponte, όπως ονομάζεται η Χαλκίδα και πιθανότατα της Καρύστου και των Ωρεών, στις οποίες συνυπάρχουν ο ντόπιος ορθόδοξος πληθυσμός, Λατίνοι, κυρίως Βενετοί και Λομβαρδοί, και Εβραίοι.
Οι πολυάριθμοι πύργοι και τα κάστρα, δημιουργήματα των Λατίνων φεουδαρχών, που υψώνονται επιβλητικοί σε όλο το νησί, τα δημόσια και τα θρησκευτικά κτήρια που ανεγείρονται τόσο στο Negroponte όσο και στην Κάρυστο αλλά και στην υπόλοιπη Εύβοια, από τα οποία λίγα μόνο σώζονται σήμερα, σηματοδοτούν τις περιοχές εγκατάστασης και επιρροής των νέων κυριάρχων, Λομβαρδών, Βενετών και Καταλανών. Η συνύπαρξη των Λατίνων με τον ορθόδοξο πληθυσμό, είχε ως αποτέλεσμα την όσμωση των δύο παραδόσεων, γεγονός το οποίο αποτυπώνεται στα μνημεία αλλά και στην καλλιτεχνική παραγωγή της εποχής, όπου ανιχνεύονται επιρροές από τη δυτική τέχνη.

Η Βοιωτία των Λατίνων
Η Βοιωτία, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους Σταυροφόρους τον Απρίλιο του 1204, αποτελεί μαζί με την Αττική το Δουκάτο των Αθηνών, το οποίο οργανώθηκε σύμφωνα με το δυτικό φεουδαλικό δίκαιο. Το λατινικό στοιχείο συγκεντρώνεται κυρίως στην Αθήνα και τη Θήβα, ενώ το Δουκάτο γνωρίζει διαδοχικές εναλλαγές επικυρίαρχων ͘ τη βουργουνδική οικογένεια de la Roche, τη μισθοφορική εταιρεία των Καταλανών και τέλος την φλωρεντινή οικογένεια Acciaiuoli. Η περίοδος κλείνει το 1460 με την υπαγωγή της περιοχής στον οθωμανικό έλεγχο.
Ο στρατιωτικός χαρακτήρας της νέας διοίκησης είναι και σήμερα φανερός στο Βοιωτικό τοπίο στους διάσπαρτους πύργους των Λατίνων φεουδαρχών και στα ισχυρά κάστρα. Πρόκειται για τα σύμβολα του μεγάλου ή μικρού φεουδάρχη, τόποι κατοικίας και έδρες της εξουσίας τους, χώροι όπου λαμβάνονται οι πολιτικές αποφάσεις. Παράδειγμα καστροπολιτείας η Λιβαδειά, όπου οι Καταλανοί, μετά το 1311, οπότε και κατέκτησαν την εξουσία, έδωσαν στο κάστρο της πόλης τη σημερινή του μορφή. Παράλληλα, η επαφή των Βοιωτών καλλιτεχνών με τους Δυτικούς κυρίαρχους, φέρνει επιρροές από τη δυτική τέχνη.